Bài học từ vụ thắng kiện đòi bồi thường 3,7 tỷ USD

Trong hơn 20 năm mở cửa thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài , đây là lần đầu tiên Việt Nam ứng phó với một vụ kiện đầu tư quốc tế và giành phần thắng. Trao đổi với VnExpress.net, một lãnh đạo của Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam nhận định Chính phủ đã có những phản ứng kịp thời, các cơ quan liên quan cũng nghiêm túc hơn trong việc chuẩn bị hồ sơ, bằng chứng để tham gia một vụ kiện mang tầm quốc tế. "Việc Hội đồng Trọng tài công nhận Việt Nam không vi phạm cho thấy các Bộ, chính quyền địa phương đã trưởng thành", ông nói.

Vị trọng tài giàu kinh nghiệm này không nói ra, nhưng giới quan sát ai cũng liên tưởng tới những vụ bị kiện trên thương trường quốc tế trước đây mà Việt Nam từng thua trước đây phần nhiều do chủ quan, không chuẩn bị ứng phó kịp thời.

Song, đằng sau câu chuyện giữa tỉnh Bình Thuận, Chính phủ với chủ đầu tư dự án South Fork, nhiều bài học được đặt ra cho Việt Nam trong quá trình làm việc với nhà đầu tư nước ngoài cũng như cấp phép dự án.

Nhà đầu tư Mỹ Michael McKenzie được cấp phép triển khai dự án South Fork ở Bình Thuận từ 2004 nhưng khiếu nại vì không được cấp đất, đã vậy địa phương còn giao đất cho một dự án khác lấn vào diện tích đã cấp cho South Fork. Ông này đã khởi kiện Chính phủ Việt Nam ra Trọng tài Quốc tế, yêu cầu bồi thường 3,7 tỷ USD nhưng bất thành.

"Việt Nam thoát vụ này nhưng tốt nhất vẫn là không để dính vào những vụ kiện khác nhằm giữ uy tín với nhà đầu tư quốc tế", chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, thành viên của Hội đồng Trọng tài quốc tế Việt Nam nhấn mạnh. 

Theo ông, tương lai Việt Nam sẽ phải làm việc với rất nhiều nhà đầu tư lớn và xung đột lợi ích là điều khó tránh khỏi, do đó, trong mỗi dự án sẽ phải tránh những sơ hở phát sinh, đặc biệt là với nhà đầu tư Mỹ, nơi mỗi năm phát sinh rất nhiều kiện tụng, mà giới luật sư lại làm việc rất "cần mẫn".

Việc lựa chọn, đánh giá năng lực chủ đầu tư và thường xuyên theo dõi quá trình triển khai dự án cũng là điều kiện tiên quyết để hạn chế tiêu cực. "Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài phải chú ý và chặt chẽ trong lựa chọn nhà đầu tư. Nếu đã chọn rồi thì phải đốc thúc, theo sát bởi có một số nhà đầu tư cam kết nhưng không thể triển khai, hoặc không muốn triển khai dự án", ông Lê Đăng Doanh khuyến nghị.

Không chỉ vậy, đây còn là bài học cho các địa phương trong thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), nhất là khi hiện nay các tỉnh, thành đang đua nhau "trải thảm đỏ" thu hút vốn ngoại bằng mọi giá. Chia sẻ trong một buổi tọa đàm mới đây, tiến sĩ Nguyễn Mại - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài thừa nhận việc phân cấp đầu tư một mặt đang khiến địa phương năng động, sáng tạo hơn trong thu hút FDI nhưng cũng làm nảy sinh nhiều vấn đề gắn với lợi ích cục bộ, không phù hợp với lợi ích quốc gia.

Bách Việt với nhiều năm kinh nghiệm về lắp đặt và sửa chữa cân điện tử chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả cao và sự hài lòng cho quý khách 
Sản phẩm được bán chạy nhất trong tháng vừa qua là cân sàn 3 tấn , khách hàng muốn tham khảo các sản phẩm cân điện tử xin vào candientu88.com để tham khảo chi tiết từng sản phẩm của chúng tôi.

Bán Cân Điện Tử ra đời và đã hình thành từng loại cân cung cấp cho các lĩnh vực 

"Lãnh đạo các địa phương cần thay đổi tư duy trong cách tiếp cận với nhà đầu tư nước ngoài, tránh tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, chẳng hạn như việc chấp nhận quá dễ dãi những dự án không phù hợp với quy hoạch, thậm chí để các nhà đầu tư rởm lợi dụng gây thiệt hại cho lợi ích quốc gia", ông nói.

Với trường hợp dự án South Fork ở Bình Thuận, phương tiện truyền thông của tỉnh này đưa tin dự án được cấp giấy chứng nhận đầu tư từ năm 2004 với vốn đầu tư 50 triệu USD và được UBND tỉnh giao hơn 330 hécta trên tổng số 600 hécta đất dự án. Tuy nhiên, đến năm 2010, khi đi kiểm tra lãnh đạo tỉnh mới biết chủ đầu tư chưa triển khai. "Cần phải minh bạch trong cấp phép đầu tư cũng như giải quyết xung đột giữa nhà đầu tư với cơ quan quản lý, hoặc giữa các nhà đầu tư với nhau", lãnh đạo của Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam bày tỏ.

Khi vấp phải rủi ro bị nhà đầu tư kiện, vị chuyên gia trên khuyến nghị các tổ chức có liên quan phía Việt Nam phải có sự phối hợp chặt chẽ ngay từ đầu, chỉ định trọng tài viên hợp lý và có những lập luận chặt chẽ, thuyết phục. Ông dẫn chứng trường hợp Việt Nam thắng chủ dự án South Fork, ngay từ đầu đã có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Tư pháp, Bộ Kế hoạch & Đầu tư, các cơ quan liên quan và tỉnh Bình Thuận, cũng như thuê luật sư tư vấn và chỉ định trọng tài viên.

"Nếu tham gia quá chậm, không có sự phối hợp thì sẽ không đi tới thành công", ông nói. Ngoài ra, cũng phải bám sát quy định pháp luật trong nước, quốc tế, những Hiệp định thương mại Việt Nam tham gia để bảo vệ quyền lợi chính đáng, như lần này phía Việt Nam đã đòi phía ông McKenzie phải thanh toán toàn bộ các chi phí của vụ kiện.

Bên cạnh đó, cần lưu ý đến việc thương thuyết với nhà đầu tư để hạn chế tối đa những rắc rối khi theo kiện. "Với vụ kiện lần này, việc giải thích với nhà đầu tư đã không thành công. Phải nghiên cứu tại sao lại thất bại và làm thế nào hạn chế các bất đồng", vị trọng tài viên khuyến nghị.

Công ty cổ phần Nihon Unisys là thành viên chiếm 95,24% vốn điều lệ trong Công ty TNHH Usol Việt Nam. Trong buổi nói chuyện, ông Kurokawa mong muốn thông qua công nghệ thông tin Nihon Unisys sẽ cùng khách hàng xây dựng một xã hội "thân thiện với con người và môi trường”. Tập đoàn Nihon Unisys cũng đang chuyển dịch để trở thành đối tác có thể tối ưu hóa công nghệ thông tin, sử dụng công nghệ thông tin làm đòn bẩy để cung cấp giá trị gia tăng cho khách hàng trong mọi lĩnh vực: xã hội, môi trường, kinh tế… cũng như đóng góp vào các dịch vụ nền tảng của xã hội.

Ông Kurokawa, Tổng giám đốc Tập đoàn Nihon Unisys.

Nihon Unisys được thành lập năm 1958, được đánh giá là một trong những công ty có uy tín của Nhật Bản hiện nay trong lĩnh vực công nghệ thông tin, gia công phần mềm, các dịch vụ liên quan đến hệ thống và dịch vụ hỗ trợ, bán các hệ thống (phần cứng và phần mềm).

Nihon Unisys có nhiều công ty con, chi nhánh, văn phòng đại diện đặt ở nhiều thành phố lớn tại Nhật Bản như Osaka, Nagoya, Fukuoka, Sapporo, Sendai, Niigata, Kanazawa, Hiroshima... Đội ngũ lãnh đạo, chuyên gia, nhà nghiên cứu và cán bộ, nhân viên của cả tập đoàn hiện nay khoảng 8.820 người (theo báo cáo kiểm toán hợp nhất năm 2013).

USOL nằm tại tầng 20 Tòa nhà Hòa Bình, 106 Hoàng Quốc Việt, Phường Nghĩa Đô, Quận Cầu Giấy, Hà Nội.

Là một thành viên của tập đoàn Nihon Unisys (Nhật Bản), USOL Việt Nam với vai trò trung tâm phát triển offshore của tập đoàn nỗ lực để trở thành một công ty phát triển phần mềm mang tính toàn cầu, tập trung vào các sản phẩm quản lý, ứng dụng trên nền tảng công nghệ thông tin trên nhiều lĩnh vực như: tài chính, quản lý công cộng, lưu thông… Để đạt được mục tiêu trên, công ty luôn chú trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực để có được những kỹ sư IT xuất sắc.

Nếu được thông qua, Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2015.  Trao đổi với VnExpress về dự thảo này, ông Phan Đăng Tuất - Chủ tịch Bia Sài Gòn (Sabeco) lo ngại bổ sung nước ngọt có ga không cồn vào danh sách chịu thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ làm giảm hấp dẫn đầu tư trong bối cảnh Chính phủ đang rốt ráo cổ phần hóa doanh nghiệp. Tăng thuế sẽ khiến các đối tác cân nhắc hơn về lợi nhuận đầu tư.

Hơn nữa, theo ông Tuất, biên độ lợi nhuận ở các doanh nghiệp hiện không giống nhau. Trong đó, những đơn vị lãi cao chủ yếu là khối FDI vì có nhiều thế mạnh về thương hiệu, tên tuổi, và hệ thống bán hàng chuyên nghiệp… Vì thế, họ sẽ gặp ít khó khăn hơn những công ty trong nước.

Nước ngọt có ga không cồn bị đề xuất đánh thuế tiêu thụ đặc biệt 10%. Ảnh: DĐDN

Chuyên gia này cũng lo ngại đề xuất đưa thuế tiêu thụ đặc biệt cao sẽ tạo cơ hội buôn lậu. “Ví dụ như thuốc lá, đến nay gần như chi phí để kiểm soát hiện tượng chống buôn lậu có khi tốn kém hơn khoản thu thêm được từ khoản thuế”, ông Tuất nhận định. Bên cạnh đó, Chủ tịch Sabeco cũng cho rằng, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt chưa chắc làm tăng thu ngân sách. Bởi vì khi thuế tăng thì lợi nhuận và thuế thu nhập doanh nghiệp giảm, cổ tức của nhà đầu tư eo hẹp hơn nên việc đánh thuế thu nhập cá nhân cũng ít hơn.

Cũng ở góc độ nhà sản xuất, Giám đốc Điều hành của AmCham TP HCM, đại diện cho Hội đồng Thực phẩm và Đồ uống của AmCham, ông Herb Cochran lo ngại, nếu mức thuế trên được áp dụng sẽ làm giảm nhu cầu đối với nước giải khát có ga, vì vậy, chắc chắn sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến thu nhập của các doanh nghiệp sản xuất mặt hàng này.

“Tuy nhiên, nếu áp thuế thì các doanh nghiệp sản xuất lớn cũng sẽ có cách riêng để tồn tại vì tiềm lực mạnh hơn. Trong khi đó, nhiều công ty nhỏ liên quan đến ngành này như vận tải, những đơn vị sản xuất nhãn mác, chai thủy tinh, người trồng mía nguyên liệu… sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp nếu nhu cầu cho đồ uống có ga đi xuống”, ông này cho hay.  

Lý do mà cơ quan soạn thảo đưa ra khi đề xuất đánh thuế tiêu thụ đặc biệt lên mặt hàng này là các loại nước ngọt có thể gây ra một số bệnh như tiểu đường, béo phì, dạ dày, gút hoặc thậm chí ung thư.  Tuy nhiên, đại diện AmCham cho rằng lập luận này không được hỗ trợ bởi các nghiên cứu y khoa, và do đó nó chưa thực sự thuyết phục. Ông Herb Cochran cũng cho biết, thực tế, không có quốc gia nào có thuế nhắm riêng vào mặt hàng nước giải khát có ga, không cồn mà đánh lên tất cả các loại nước giải khát nói chung.

.. Hệ thống lò xo Bonel của Đệm Dunlopillo Spring Venus cao 14 cm được xử lý nhiệt luyện, chất lượng tốt nhất tạo cho tấm nệm có độ vững chắc tối ưu tạo sự thoải mái và hỗ trợ tối đa cho người sử dụng• Thoải mái
Cơ thể thoải mái hơn nhờ những lớp đệm chất lượng tốt.

• Hữu ích cho sức khỏe
Dem Dunlopillo Spring Venusvới lớp vải được xử lý với tính năng chống vi khuẩn nấm mốc giúp ngăn chặn các vấn đề có hại cho sức khỏe

• Tính bền bỉ
Dunlopillo Spring Venus với nguyên liệu nhập khẩu chất lượng tốt đảm bảo độ bền của sản phẩm.

Luật sư Vũ Xuân Tiền, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Tư vấn VIFAM Việt Nam (đơn vị chuyên cung cấp các dịch vụ về thuế) cho rằng, dự thảo nên đưa ra một tiêu chí, định nghĩa rõ ràng về thuế tiêu thụ đặc biết để tránh gây tranh cãi.

“Tất cả những tranh luận đó sẽ không đi đến hồi kết. Doanh nghiệp, cơ quan quản lý đều có lý lẽ của riêng mình”, ông Tiền nói. Do đó, theo chuyên gia này cho rằng, nên đưa nên làm rõ ngay từ đầu một định nghĩa về đối tượng của loại thuế này được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào.

 “Nếu không có định nghĩa rõ ràng thì khi nhắc đến thuế tiêu thụ đặc biệt, người ta sẽ hiểu rằng đối tượng của loại thuế này là các mặt hàng xa xỉ, không khuyến khích tiêu dùng, mặt hàng không thiết yếu với đời sống. Tuy nhiên, trên thực tế, việc đánh thuế của Việt Nam hiện nay lại không hoàn toàn như vậy. Chính vì thế nên đưa ra một định nghĩa rõ ràng hơn”, ông Tiền cho hay.

Lãnh đạo Bộ Tài chính cho rằng, dự thảo này được đưa ra còn đang hoàn thiện và lấy ý kiến. “Tất cả những ý kiến đóng góp của chuyên gia, doanh nghiệp đều được chúng tôi xem xét. Hơn nữa, dự thảo luật còn được đưa ra Quốc hội xem xét vào kỳ họp tới nên có thể còn thay đổi rất nhiều”, ông này cho hay. 

Tuy nhiên, vị này cũng cho biết, khi xây dựng dự thảo, các chuyên gia, nhà làm luật có cân nhắc và tham khảo mặt bằng một số quốc gia quanh khu vực. Theo đó, tại Campuchia, tất cả các loại đồ uống đều chịu thuế 10%, Thái Lan đánh thuế 20% đối với nước có ga không cồn, một số loại khác còn chịu thuế tới 25%…